آیا تولید واکسن کرونا می تواند صنعت گردشگری را بهبود بخشد؟

در تاریخ ۹ نوامبر ۲۰۲۰ اعلام شد که واکسن‌ کرونا شرکت‌های «فایزر» (Pfizer) و «بایون‌تک» (BioNTech) بیش از ۹۰ درصد در پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا موثر است. با اعلام این خبر امیدبخش و متعاقبا افزایش قیمت سهام شرکت‌های هواپیمایی و کشتیرانی، صنعت گردشگری که حال و روز خوبی ندارد، جان تازه‌ای گرفته و اپراتورهای تور شاهد افزایش چشمگیر جستجوها و رزروها برای سال ۲۰۲۱ بوده‌اند. این‌طور به نظر می‌رسد که شاید بتوانیم دوباره به سفر برویم؛ اما آیا سفر به شرایط گذشته برمی‌گردد یا برای همیشه تغییر خواهد کرد؟

دکتر «فیلسیتی نیکلسون» (Felicity Nicholson)، پزشک ارشد در کلینیک مسافرتی «Trailfinders» در انگلیس، می‌گوید برای پاسخ به این سوال هنوز زود است. وی می‌افزاید:

به نظرم برگشت به درجه‌ای از حالت عادی، مسئله‌ای زمان‌بر است که مدت‌زمان زیادی طول می‌کشد. در حال حاضر، به‌خاطر سلسله مراتب واکسیناسیون، سفر و مسافرت وضعیت خوبی ندارد. کشورهای دنیا قبل از اینکه این واکسن را برای عموم مردم استفاده کنند، ابتدا به‌دنبال واکسیناسیون افراد آسیب‌پذیر و بیمار و سپس کارکنان بهداشتی و کارکنان مهم خواهند بود. علاوه بر این، موضوع حمل‌ونقل و ذخیرسازی واکسن فایزر نیز مطرح است که اگر این شرکت برنده رقابت شود، توزیع واکسن شاید حتی بیشتر طول بکشد. خبر تولید واکسن مایه خوشحالی است؛ اما باید بدانیم که بعید است سرعت واکسیناسیون مطابق با ادعای دولت‌ها باشد.

دکتر نیکلسون همچنین می‌گوید که اگر کشورها راه مناسبی برای حمل‌ونقل واکسن پیدا کنند و بتوانند آن‌ را در دمای منفی ۷۰ درجه سانتی‌گراد یا منفی ۹۴ درجه فارنهایت نگه دارند، احتمالا اوایل سال آینده روند واکسیناسیون کلید خواهد خورد. کشورهایی که اقتصادشان مبتنی بر گردشگری است، برای برگرداندن گردشگران و ادامه فعالیت خود مستاصل هستند؛ گرچه اکثر دست‌اندرکاران صنعت سفر امیدی ندارند که تا پاییز سال ۲۰۲۱ وضعیت رو به بهبودی برود.

تصور نکنید که به‌محض شروع برنامه واکسیناسیون می‌توانید سوار هواپیمای بعدی شوید و به سفر بروید. نیکلسون معتقد است که شاید داشتن گواهی تزریق واکسن برای مقصد سفر، توصیه‌ای یا حتی اجباری شود. گواهینامه بین‌المللی واکسیناسیون یا پیشگیری (ICVP) ممکن است، شرط لازم بعدی برای سفر باشد؛ گواهینامه‌ای که برای ورود به یک سری از کشورهای خاص که واکسن تب زرد را اجباری کرده‌اند یا برای خروج از کشورهایی که خطر ابتلا به فلج اطفال بالا است، باید همراه مسافر باشد. دکتر نیکلسون در ادامه می‌گوید:

فکر می‌کنم که یک گواهینامه رسمی آنلاین یا کاغذی خواهیم داشت که مشخص می‌کند ما در یک کلینیک معتبر واکسینه شده‌ایم؛ درست مشابه کاری که برای تب زرد انجام می‌دهیم. هر مقصدی می‌تواند این گواهینامه را از مسافران درخواست کند. با توجه به‌شدت آسیبی که بیماری کرونا به افراد می‌زند؛ اکثر كشورهای دارای جمعیت آسیب‌پذیر یا مسن بدون شک این گواهینامه را اجباری خواهند کرد.

جبران وقت از دست رفته

خب واکسن را زده‌اید و گواهینامه اثبات آن را به‌همراه دارید، بعد چه اتفاقی می‌افتد؟ بر اساس گفته اپراتورهای تور، احتمالا بهترین سفر عمرتان را تجربه خواهید کرد.

«جان بیوان» (John Bevan)، مدیرعامل گروه مسافرتی Dnata، که مالکیت برندهای Travelbag ،Travel ،Netflight و همین طور گلد مدال را در اختیار دارد، می‌گوید از زمان اعلام خبر تولید واکسن کرونا، شاهد افزایش چشمگیر رزروها بوده‌ایم؛ علاوه بر این، با توجه به افزایش ۲۰ درصدی ارزش میانگین رزروها در هفته جاری، در مقایسه با دوران قبل از شیوع کرونا، بسیاری از کسانی که استطاعت سفر خارجی در سال آینده را دارند، در حال خرج مبالغ هنگفتی هستند. جان بیوان می‌گوید:

مردم امسال به تعطیلات نرفتند و به همین دلیل می‌خواهند در سال آینده برای خود سنگ تمام بگذارند. آن‌ها در حال رزرو اتاق‌های بهتر و شیک‌تر هستند و بیشتر شاهد سفر گروه‌های خانوادگی هستیم. سایت «Netflights» به‌تازگی رزروی از یک گروه ۱۹ نفره برای سفر به دبی در ایام عید پاک ۲۰۲۱ دریافت کرده است.

تام مارچنت (Tom Marchant)، بنیان‌گذار اپراتور تورهای لوکس Black Tomato، نیز همین نظر را دارد. او معتقد است:

مردم به‌شدت دلشان برای مسافرت تنگ شده است و بی‌صبرانه منتظر آن هستند. آن‌ها می‌گویند که می‌خواهند اولین سفرشان خیلی خاص و متمایز باشد.

تقاضا برای چیزهای غیرعادی به‌حدی زیاد است که این شرکت در ماه اکتبر اقدام به راه‌اندازی خط جدیدی از سفرهایی کرده است که باید یک بار در طول عمر تجربه کنید. خط جدید موسوم به «Journeys to Come» هر سفری از دیدن خورشیدگرفتگی در پاتاگونیا در آمریکای جنوبی گرفته تا شنا با نهنگ‌ها در زیر نور خورشید نیمه‌شب در ایسلند را در بر می‌گیرد. وی می‌گوید:

ما می‌خواستیم کاری انجام دهیم که مردم بگویند با این سفر می‌توانیم همه آن دوران چالش‌برانگیز را پشت سر بگذاریم.

مقاصد پرگردشگر

به اعتقاد جان بیوان احتمالا به‌خاطر روی کار آمدن بایدن، برندهای او شاهد رشد سه رقمی در سفرهای سال آینده به آمریکا بوده‌اند. مالدیو و امارات متحده عربی از دیگر مقاصد محبوب اروپایی‌ها برای سفرهای سال آتی هستند؛ به‌ویژه دبی که برای برگرداندن گردشگران، سخت در تلاش است. او همچنین پیش‌بینی می‌کند که کشورهای حوزه کارائیب نیز اوضاع خوبی داشته باشند. با این حال، به نظر جان بیوان، استرالیا و نیوزلند تا سه ماهه آخر سال ۲۰۲۱ درهای خود را به روی گردشگران باز نخواهند کرد.

مارچنت نیز می‌گوید که مشتریانش به‌تازگی به گردشگری در آسیا متمایل شده‌اند؛ اگرچه به نظر او سفر معمولی از کشوری به کشوری دیگر در جنوب شرقی آسیا تا مدتی امکان‌پذیرنخواهد بود؛ چراکه این امر مستلزم رعایت بوروکراسی تست کرونا و داشتن گواهینامه در هر مرز یا پرواز است. وی می‌گوید:

گردشگران به‌جای سفر به چند کشور بهتر است فقط از چندین مکان دیدن کنند و واقعا از آن لذت ببرند. در نحوه لذت‌بردن مردم از مکان‌های گردشگری تغییراتی ایجاد خواهد شد و مثل گذشته نخواهد بود.

به همین دلیل، او فکر می‌کند سفرهای طولانی‌تر دو هفته‌ای جایگزین چندین تعطیلات هفتگی آخر هفته خواهد شد.

سفرهای سافاری

با همه این اوصاف، مسافرت همچنان کار آسانی نخواهد بود. طبق گفته «نایجل وری نیکول» (Nigel Vere Nicoll)، رئیس انجمن سفر و گردشگری آفریقا (ATTA) که یک نهاد تجاری برای سفر به مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا است، بزرگ‌ترین مشکل سفر در سال ۲۰۲۱ هیچ ارتباطی با واکسن نخواهد داشت و مهم‌ترین موضوع در دسترس بودن پروازها است. این امر از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که این قسمت از قاره آفریقا فقط سه قطب بین‌المللی مهم دارد: آدیس آبابا، نایروبی و ژوهانسبورگ. شرکت‌های هواپیمایی آفریقای جنوبی که در ژوهانسبورگ مستقر هستند، در حال حاضر هیچ پروازی ندارند و شرکت‌های هواپیمایی کنیا به کمک‌های مالی دولت چشم دوخته‌اند؛ گرچه ایرلاین‌های اتیوپی در حال توسعه هستند. وری نیکول می‌گوید:

در سفر به این مناطق باید یک پرواز اضافی بگیرید؛ زیرا ایرلاین‌های داخلی پروازهای خود را کاهش داده‌اند و فقط در صورتی این روند را تغییر می‌دهند که از وجود گردشگر و سیر صعودی کسب‌وکارشان مطمئن باشند. این قضیه زمان می‌برد؛ اما باید از آن‌ها حمایت کنیم. واکسیناسیون یک گام بسیار هیجان‌انگیز است و اولین قدم برای بازسازی همه‌چیز به حساب می‌آید؛ اما این امر تا اواسط سال آینده اتفاق نخواهد افتاد.

وری نیکول معتقد است کشورهای آفریقایی که از همه‌گیری کرونا تقریبا جان سالم به در برده‌اند، احتمالا واکسن را برای مسافران اجباری نمی‌کنند.

مقاصد سافاری در اثر افزایش شکار غیرقانونی در پارک‌های ملی، وضعیت وخیم اقتصادی کارکنان شاغل در اقامتگاه‌ها و کاهش شدید گردشگری به‌شدت آسیب دیده‌اند.

ممنوعیت‌های ناعادلانه از سوی کشورهایی مثل انگلستان ضربه سنگینی به گردشگری آفریقا وارد کرد؛ به‌خصوص که آمار مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در اکثر کشورهای آفریقایی زیر ۱۰۰۰ نفر بوده است. بر اساس این ممنوعیت، گردشگرانی که به هر کشور آفریقایی سفر می‌کردند، باید برای دو هفته قرنطینه می‌شدند. با این حال، وری نیکول می‌گوید:

آینده‌ روشنی در انتظار کسانی است که به‌دنبال بهترین تعطیلات عمرشان هستند. مهاجرت بزرگ امسال بهتر از هر سال دیگری بوده و نوآوری‌های بزرگی در حال انجام است. مردم از این زمان استفاده کرده‌اند تا صنعت گردشگری را برای حضور ما آماده کنند. البته که سفر سافاری عمدتا در فضای باز انجام می‌شود.

چشم انتظاری برای سفر به اروپا

آیا مقاصدی وجود دارند که به‌دلیل آسیب زیاد ناشی از کرونا فعلا قصد سفر به آن‌ها را نداشته باشید؟ با وجودی که آمریکا در صدر جدول مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا قرا دارد؛ بر اساس داده‌های جان بیوان به نظر می‌رسد که گردشگران بی‌صبرانه مشتاق سفر به آمریکا هستند. او فکر می‌کند که این خوش‌بینی احتمالا به وعده‌های بایدن برای مهار کرونا ارتباط دارد؛ هرچند او خاطر نشان می‌کند اروپا که در مرکز همه‌گیری قرار دارد، شاید برای مسافران کشورهایی که کرونا را بهتر کنترل کرده‌اند، چندان جذاب نباشد. با این حال، «تام جنکینز» (Tom Jenkins)، مدیرعامل انجمن اپراتورهای تور اروپا (ETOA) ضمن مخالفت با این نظر می‌گوید:

وقتی به شما می‌گویند، کاری را انجام ندهید، برای انجام آن ترغیب می‌شوید؛ بنابراین، اگر در برای یک سال به اروپا نرفته‌اید، برای رفتن به این کشورها مصمم خواهید بود. تاکنون کشورهای اروپایی را به‌این اندازه خالی از گردشگر ندیده‌اید، هرگز با چنین قیمت‌های رقابتی مواجه نشده‌اید و هیچ‌گاه دوباره این ماجرا را تجربه نخواهید کرد. پس تقاضای نهفته واقعی برای سفر به اروپا وجود دارد.

او می‌گوید با توجه به سفرهای زیادی که از سال ۲۰۲۰ به ۲۰۲۱ به تعویق افتاده‌اند و بر اساس داده‌ موتورهای جستجو که علاقه زیاد برای سفر از قاره‌های دیگر به اروپا را نشان می‌دهند، اپراتورهای تور چشم‌انتظار یک سال نسبتا خوب هستند. از آنجا که انتظار نمی‌رود تعداد گردشگران تا سال ۲۰۲۲ به وضعیت عادی برگردد، این قاره خیلی خالی‌تر از هر زمان دیگری خواهد بود. با این حال، او هشدار می‌دهد که هیچ انگیزه‌ای در صنعت گردشگری وجود ندارد؛ هیچ‌کس عازم سفر به اروپا نیست و از همین رو دیگران را برای این کار ترغیب نمی‌کند. در دوره پس از واکسن کرونا، همه چیز به ایرلاین‌ها بستگی دارد تا پروازها را افزایش دهند و همین مقاصد گردشگری که خود را برای میزبانی از گردشگران آماده کنند. وی می‌گوید:

شهرها تقریبا به‌سرعت به حالت قبل از کرونا برمی‌گردند؛ هرچند که این امر شاید کار ساده‌ای نباشد.

سفر بدون تماس فیزیکی

جان بیوان معتقد است حتی با وجود یک واکسن احتمالی، تجربه سفر تغییر کرده است؛ به‌ویژه در فرودگاه‌ها که به نظر او، ایرلاین‌ها تا حد زیادی به‌طرف تجربه غیرلمسی حرکت خواهند کرد. بیوان فکر می‌کند که قانون ناشی از کرونا برای پیاده‌شدن ردیف به ردیف ادامه یابد که اتفاق بسیار خوبی است. او می‌گوید:

در ماه اوت با ایرلاین ایزی‌جت به یونان پرواز کردم که فوق‌العاده عالی بود. از ما خواستند که روی صندلی خود بنشینیم تا ردیف جلوی ما خالی شود؛ هیچ همهمه‌ و فشار وحشتناکی برای زوتر پیاده‌شدن وجود نداشت و همه‌چیز آرام بود.

او باور دارد که محدودیت‌های اعمال‌شده برای بوفه غذا و کارکنانی که غذاها را در اختیار مسافران می‌دهند، تا زمانی که مردم احساس راحتی بیشتری ‌کنند، به قوت خود باقی خواهد ماند. این موضوع درباره رعایت فاصله اجتماعی نیز صدق می‌کند. جان بیوان می‌گوید:

به نظرم برای مدتی طولانی، بیشتر مراقب خواهیم بود. تا مدت‌ها با افراد غریبه دست نمی‌دهیم یا آن‌ها را در آغوش نمی‌کشیم.

تداوم انعطاف‌پذیری

انعطاف‌پذیری، یکی از نتایج مثبت همه‌گیری کرونا است. بسیاری از پیشنهادهای ارائه‌شده برای سال ۲۰۲۱ کاملا منعطف هستند و این طور به نظر می‌رسد که این روند حداقل در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت ادامه خواهد یافت. مارچنت می‌گوید:

صنعت گردشگری از ابتدای همه‌گیری توانسته با درجه‌های مختلفی از موفقیت از عهده استرداد وجوه گردشگران برآید. فکر می‌کنم مسافران نسبت به آنچه که رزرو می‌کنند و انتظاراتی که دارند، آگاهانه‌تر عمل خواهند کرد. تامین‌کنندگان باید توانایی ارائه پیشنهادهای انعطاف‌پذیر را داشته باشند؛ ضمن اینکه مشتری انتظار شفافیت را دارد.

سایت «Black Tomato» طبق سیاستی تازه، برای اکثر رزروهای جدید خود تا ۳۰ روز قبل از موعد مقرر، استرداد کامل وجه را پیشنهاد داده است و با اینکه مارچنت نمی‌داند این سیاست تا چه مدت ادامه دارد؛ می‌گوید که این یک اتفاق زودگذر و کوتاه‌مدت نخواهد بود.

بیوان نیز با انعطاف‌پذیری موافق است و آن را عامل احیای صنعت گردشگری می‌داند. با توجه به انعطاف‌پذیری که ایرلاین‌ها ارائه می‌کنند، مخاطره زیادی برای رزرو وجود ندارد. تنها توصیه او به مسافران این است که به‌محض دیدن پیشنهادی با شروط انعطاف‌پذیر، آن را رزرو کنند؛ چراکه ظرفیت ایرلاین‌ها در سال ۲۰۲۱ همچنان پایین خواهد بود.

تلنگری برای همه ما

همه‌گیری کرونا می‌تواند نتایج مثبتی نیز به‌همراه داشته باشد. دکتر نیکلسون فکر می‌کند منابعی که به تولید واکسن اختصاص می‌یابد، به مبارزه با بیماری‌های دیگر کمک می‌کند و از واکسیناسیون بهتر در برابر ویروس‌هایی از جمله ابولا حکایت دارد. به باور او نگرش خود مسافران نسبت به سلامتی در طول سفر نیز ارتقا می‌یابد. دکتر نیکلسون در ادامه می‌افزاید:

مردم اکنون نسبت به بیماری‌های عفونی آگاهی بیشتری دارند. قبل از همه‌گیری، تعداد مسافرانی که مشاوره قبل از سفر را رزرو می‌کردند، بسیار کم بود؛ به‌طوری که ممکن بود بدون انجام مشاوره به خارج از کشور بروند. در صورتی که واکسن اجباری شود، آن‌ها باید مشاوره بگیرند و ما می‌توانیم در مورد سایر خطرهای موجود در آن مقصد با آن‌ها صحبت کنیم. ما در کشورهای غربی، موضوع‌های مهم را جدی نمی‌گیریم؛ اما شاید اکنون مردم به خطر ویروس‌ها پی برده باشند. این اتفاق تلنگری برای همه بوده است و درباره ویروس‌شناسی بیشتر می‌دانیم که می‌تواند به ما کمک ‌کند.